Dünyanın En Genç ve En Yaşlı Nüfusa Sahip Ülkeleri

Ülkelerin yaş ortalamasının belirlenmesinde iki temel faktör öne çıkar: doğurganlık ve ölüm oranları. Geçmişte hem doğum hem de ölüm oranlarının görülme oranı yüksekti. Ancak günümüzde teknolojinin gelişmesi ve kadınların iş hayatına dâhil olmasıyla birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde ölüm oranları düştü ve doğum oranlarında azalma yaşandı. BM’nin tahminine göre 2019’da dünyadaki ortalama yaşam süresi 72,6 olarak kayda alınmıştır. Yine BM tahminlerine göre 1950’de en iyi sağlığa sahip ülke 72,3 yıllık yaşam beklentisiyle Norveç’ti. Bu da gösteriyor ki dünyada sağlık sektöründe atılan adımlar ortalama yaşam süresini yukarı çekmiştir. Günümüzde özellikle Afrika ülkeleri ise düşük gelişmişlik düzeyinin getirdiği genç bir nüfusa sahiptir.

En Genç Nüfusa Sahip 5 Ülke:

1) Nijer

• Ortanca (Medyan) yaş: 15.5
• Kadın başına doğum oranı: 7
• 2020 nüfusu: 24.206.644

Nijer 15,5 ortanca (medyan) yaş ile dünyanın en genç ülkesidir. Bunun birçok ayrı sebebi olabilir, ancak en önemli sebeplerin başında ortalama doğum sayısının çok yüksek olması gelir. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre doğum yapan kadınların biyolojik olarak daha yaşlı hücrelere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Nijer’de kadın başına doğum oranının 7 olduğunu göz önüne alırsak hem fazla doğum oranı hem de fazla doğum yapan kadınların daha erken ölüm oranına sahip olması Nijer’i en genç nüfusa sahip ülkeler arasında 1. sıraya taşıyor.

2) Uganda

• Ortanca (Medyan) yaş: 15.7
• Kadın başına doğum oranı: 5.54
• 2020 nüfusu: 45.741.007

Uganda hızla gelişmekte olan bir ülke olmasına rağmen nüfusunun önemli bir kısmı hala eğitim alanında mücadele vermektedir. Bunun başlıca nedenleri yüksek mülteci nüfusu ve eğitime ayrılan yatırımın az olmasıdır. Ülkede okur-yazar oranı %73,8 ve çocukların sadece %25’inden azı ilkokulu bitirdikten sonra ortaokula devam etmektedir. Bu eğitim eksikliği ülkenin de gelişmişlik düzeyinin bir yansıması ve insanların sosyoekonomik olarak sınıf atlamasına engel olmaktadır. Bu gelişmişlik düzeyi de ülkenin genç bir nüfusa sahip olmasına sebep olmaktadır.

3) Angola

• Ortanca (Medyan) yaş: 15.9
• Kadın başına doğum oranı: 5.96
• 2020 nüfusu: 32.866.272

Angola yaklaşık 26 yılını bir iç savaşta geçirmiştir. 1975’te başlayan bu iç savaş 2002 yılında son bulmasına rağmen bu savaşın etkileri hala devam ediyor. Bu savaşın en büyük etkilerinin başında açlık gelmektedir. Hem çocuklar, hem de yetişkinler için yetersiz beslenmeden kaynaklı çok sayıda ölüm, Uganda’nın kısa yaşam süresinin önde gelen faktörlerinden biridir. Bu kısa yaşam süresi, ülkede ortalama yaşın bu kadar düşük olmasının başlıca sebeplerindendir.

4) Mali

• Ortanca (Medyan) yaş: 16
• Kadın başına doğum oranı: 5.72
• 2020 nüfusu: 20.250.833

Mali 2012 yılından beri büyük bir siyasi krizin içindedir. Dini aşırıcı gruplar ve etnik şiddet yanlısı gruplar arasındaki farklılıklar, ülkede bir tür iç savaş durumu ortaya çıkarmıştır. Dolayısıyla bu savaş yaşam süresinde de kısalmaya sebep olmaktadır. Ancak Mali ile ilgili yeni yapılan araştırmalara göre hayatta kalan insanların da yaşam süresinin beklenenden daha kısa olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun en önemli nedeni savaş dönemi travma sonrası stres bozukluğunun getirdiği hızlı yaşlanma ve erken ölüm olarak gösterilmiştir. Kaliforniya Üniversitesi San Diego araştırmacıları 2015 yılında yaptıkları araştırmaya göre bu tip travma sonrası stres bozukluğunun ölüm riskini yaklaşık %29 artırdığı sonucuna varmıştır. Mali’deki genç nüfus fazlalığının önemli sebeplerinden birinin de bu durum olduğu düşünülmektedir.

5) Çad

• Ortanca (Medyan) yaş: 16.1
• Kadın başına doğum oranı: 5.68
• 2020 nüfusu: 16.425.864

Tıpkı bazı diğer Afrika ülkeleri gibi Çad’da da 1960 yılında kendi bağımsızlığını ilan ettiğinden beri sürekli bir karışıklık ve iç savaş türü olaylar gelişmektedir. 2005 yılında komşu ülke Sudan’da ortaya çıkan karışıklıklar nedeniyle ülke dördüncü iç savaşına girdi. Bu karışıklığın getirdiği kıtlık ve hastalık gibi faktörlerin etkisi sonrasında ülkede yaşam beklentisi son derece düşük ve hala bir iyileşme söz konusu değil.

En Yaşlı Nüfusa Sahip 5 Ülke:

1) Monako

• Ortanca (Medyan) yaş: 55.4
• Kadın başına doğum oranı: 1.55
• 2020 nüfusu: 39,242

Dünyanın en yaşlı nüfusuna sahip ülkesi 55,4 ortanca (medyan) yaş ile Monako’dur. Fransız Rivierası’nda yer alan bu küçük şehir ülkesi, milyonerlerin oyun alanı olarak da anılmaktadır. Ülkedeki her üç kişiden birinin milyoner olduğu kabul edilmektedir. En modern ve son teknolojiye sahip hastaneler ve klinikler ile tüm vatandaşlara temiz su kaynaklarının sağlanması, ülkedeki sağlıklı nüfusa katkıda bulunmaktadır.

2) Japonya

• Ortanca (Medyan) yaş: 48.6
• Kadın başına doğum oranı: 1.43
• 2020 nüfusu: 126.476.461

Japonya’nın aşırı kabul edilen çalışma şartlarıyla ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Japonya’nın bu çalışma kültürünün stres ve zayıf bir iş-yaşam dengesinden dolayı yaşam beklentisini düşüreceği beklenebilir, ancak durum tam olarak bu şekilde değil. DSÖ Yaşlanma ve Yaşam Kursu Direktörü John Beard, Japonları bu listede 2. sıraya taşıyan en önemli sebepler arasında Japonların çok sayıda sebze, balık ve az miktarda işlenmiş gıda tüketmesini gösteriyor. Ancak bu yaşlı nüfusun olumsuz sebepleri arasında Japonya’nın düşük bir doğurganlık oranına sahip olması da en önemli sebeplerden biridir. 2019 yılında Japonya’da doğan bebek sayısı 865,000’e düşerek tarihteki en düşük seviyesine inmiştir. Japonya hükümeti bu soruna çözüm bulmak için yapay zeka ile insanların birbiriyle eşleşmesi sağlayan uygulamalara fon ayırmaktadır. AFP haber ajansının bildirdiğine göre, hükümetin doğum oranını artırmak için 2021 yılında yerel makamlara 19 milyon dolar tahsis etmeyi planladığını bildirdi.

3) Almanya

• Ortanca (Medyan) yaş: 47.8
• Kadın başına doğum oranı: 1.47
• 2020 nüfusu: 83.783.942

Almanya’daki yaşlı nüfusun yaşam beklentisi yüksektir ve 65 yaş ve üstü olanların %75’i hala kendilerini formda hissettiklerini bildirmektedir. Bununla birlikte, kronik durumların ve bunama gibi psikolojik koşulların yaygınlığı artmakta ve uzun vadeli bakım talebinin önemli ölçüde artmasına neden olmaktadır. Almanya hükümeti uzun vadeli bakım talebi sigortası konusunda erken davranan ülkelerden biridir ve bu sigorta ile özellikle yaşlı nüfusun evde bakımını güçlendirerek yaşam beklentisini yükseltmeyi amaçlamaktadır. Bu bakım yardımları Almanya’da çalışanların yıllık maaşından %3,05 ila %3,3 oranında bir pay alınarak finanse edilmektedir.

4) İtalya

• Ortanca (Medyan) yaş: 46.5
• Kadın başına doğum oranı: 1.47
• 2020 nüfusu: 60.461.826

2016 yılı itibariyle İtalya’daki ortalama hane geliri 30,595 Euro olarak kaydedilmiştir ve bu da İtalya’yı zengin bir ülke haline getirmiştir. Ülkedeki bu zenginlik, daha kaliteli bir sağlık sistemi ve iyi beslenmeye erişime olanak sağlamıştır. Bu nedenlerin İtalya’nın yaşam beklentisini artırdığı düşünülmektedir.

5) Andorra

• Ortanca (Medyan) yaş: 46.2
• Kadın başına doğum oranı: 1.43
• 2020 nüfusu: 77,265

Andorra, Fransa ve İspanya arasında bulunan küçük bir prensliktir. Andorralıların uzun yaşamasının sırrı; diğer gelişmiş Avrupa ülkelerinde olduğu gibi gelişmiş bir sağlık sistemi, temiz bir hava ve su kaynaklarının olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bu ülkenin dağlık iklimi uzun bir ömre katkı sağlayan diğer nedenlerden biridir. Bu nedenler uzun bir ömre katkıda bulunan faktörlerin mükemmel bir karışımıdır.

İnfografiğe Göz Atın

Kaynaklar

1) Roser, M.(2019). Life Expectancy. Retrieved from: https://ourworldindata.org/life-expectancy#:~:text=The%20United%20Nations%20estimate%20a,life%20expectancy%20of%2072.3%20years.

2) Troyer, M.(2020, May 19). Countries with the youngest and oldest populations. Retrieved from: https://stacker.com/stories/2545/countries-youngest-and-oldest-populations

3) Fredblog.(2017, October 26). Demographic distribution: the young and the old around the World. Retrieved from: https://fredblog.stlouisfed.org/2017/10/demographic-distribution-the-young-and-the-old-around-the-world/

4) Dockrill, P.(2018, July 22). Motherhood Can Make a Woman's Cells 'Older' by as Much as 11 Years. Retrieved from: https://www.sciencealert.com/having-children-makes-women-s-dna-cells-age-equivalent-11-years-telomeres

5) Population Reference Bureau.(2011, July 15). Uganda: At the Beginning of a Transition. Retrieved from: https://www.prb.org/world-at-7-billion-part-2/#:~:text=As%20a%20result%20of%20lower,soon%20enter%20that%20age%20group

6) Buschman and Heather.(2015, May 7). Post-Traumatic Stress Disorder Linked to Accelerated Aging. Retrieved from: https://health.ucsd.edu/news/releases/pages/2015-05-07-ptsd-accelerates-aging.aspx

7) Senthilingam, M.(2016, March 25). Do these countries hold the secret to a long and healthy life?. Retrieved from: https://edition.cnn.com/2015/12/11/health/oldest-countries-secret-longer-life/index.html

8) BBC.(2020, December 8). Japan to fund AI matchmaking to boost birth rate. Retrieved from: https://www.bbc.com/news/world-asia-55226098#:~:text=Japan%20plans%20to%20boost%20its,AI%20to%20pair%20people%20up

9) Iamexpat.(n.d). Long-term care insurance in Germany (Pflegeversicherung). Retrieved from: https://www.iamexpat.de/expat-info/social-security/long-term-care-insurance-germany-pflegeversicherung